Solana, hızlı işlemler ve yüksek hacme odaklanan bir blockchain ağıdır. Hızını artırmak için özel bir işlem sıralama yöntemi kullanır. Kullanıcılar işlem ücretlerini ödemek ve akıllı sözleşmelerle etkileşim kurmak için ağın yerel kripto parası SOL’u kullanabilir.
Giriş
Söz konusu blockchain teknolojisi olduğunda ölçeklenebilirlik en büyük zorluklardan biridir. Ağlar büyüdükçe çoğu zaman işlem hızı ve onaylanma süreleri bakımından sınırlamalarla karşı karşıya kalır. Solana bu sınırlamaları güvenlikten ve merkeziyetsizlikten ödün vermeden aşmayı amaçlamaktadır.
2017 yılında Solana Labs’ten Anatoly Yakovenko tarafından kurulan Solana blockchaini, işlemleri doğrulamak için yeni bir yöntem kullanmaktadır. Bitcoin, Ethereum ve diğer birçok proje ölçeklenebilirlik ve hız sorunlarıyla karşı karşıyadır. Solana blockchaini Proof of History (PoH – Geçmiş İspatı) adında bir yöntemle saniyede binlerce işlem gerçekleştirebilmektedir.
Solana nasıl çalışır?
Solana, üçüncü nesil bir Proof of Stake blockchaindir. İşlemin zamanını belirlemek amacıyla güvene dayalı olmayan bir sistem yaratmak için Proof of History adında özel bir yöntem kullanmaktadır.
İşlemlerin sırasını takip etmek kripto paralar için son derece önemlidir. Bitcoin bunu tek bir zaman damgasıyla işlemleri bloklarda bir araya getirerek yapar. Her bir node, diğer node’larla mutabakata vararak bu blokları doğrulamak zorundadır. Bu süreç, node’ların bir bloğu ağ üzerinde doğrulaması için uzun bir bekleme süresi gerektirir. Solana ise farklı bir yaklaşım benimsemektedir. Haydi, bu yaklaşımı yakından inceleyelim.
Proof of History nedir?
Solana etkinlik ve işlemlerinin tümü SHA256 hash fonksiyonu ile hash edilir. Bu fonksiyon bir girdiyi alır ve tahmin etmesi son derece zor benzersiz bir çıktı yaratır. Solana işlemin çıktısını alır ve bu çıktıyı bir sonraki hash için girdi olarak kullanır. Böylece, işlemlerin sırası hash edilmiş çıktıda yerleşik hale gelir.
Bu hash etme süreci, hash edilmiş işlemlerden oluşan uzun ve kesintisiz bir zincir yaratır. Bu özellik de geleneksel zaman damgalarına ihtiyaç olmadan, doğrulayıcının bir bloğa eklediği işlemlerin net ve doğrulanabilir bir şekilde sıralanmasına imkan tanır. Hash etme sürecinin tamamlanması için de belirli bir süre gerekir ve böylece doğrulayıcılar ne kadar zaman geçtiğini kolayca doğrulayabilir.
Proof of History, Bitcoin’in Proof of Work mutabakat mekanizmasında kullandığı süreçten farklılık gösterir. Bitcoin’deki bloklar, sıralanmamış işlemlerden oluşan büyük gruplardır. Her bir BTC madencisi, kazdığı bloğa zamanı ve tarihi yerel saate göre ekler. Zaman diğer node’lara göre farklı, hatta yanlış bile olabilir. Daha sonra node’ların bu zaman damgasının geçerli olup olmadığını belirlemesi gerekir.
İşlemler bir hash zinciri şeklinde sıralandığında, doğrulayıcılar her bir blokta daha az bilgi işler ve iletir. İşlemlerin son durumunun hash edilmiş bir versiyonunun kullanılması yeni bir blokun onaylanma süresini büyük oranda düşürür.
Proof of History’nin bir mutabakat mekanizması olmadığını bilmek önemlidir. Bu fonksiyon esasen işlemlerin sırasını doğrulamak için harcanan zamanı kısaltan bir yöntemdir. Proof of Stake’le birleştirildiğinde, bir blok için bir sonraki doğrulayıcıyı seçmek çok daha kolaylaşır. Node’lar işlemlerin sırasını doğrulamak için daha az zaman harcar ve böylece ağ da yeni bir doğrulayıcıyı daha hızlı bir şekilde seçebilir.
Solana’nın önemli özellikleri
Bloglarına göre, Solana ekibi blockchainin merkezi bir sistemin becerilerine sahip olmasını sağlamak için sekiz temel teknik özellik geliştirmiştir. Proof of History bunların arasında muhtemelen en kayda değer olanı olsa da şu özellikler de Solana’da yer alır:
Tower BHT — Pratik Bizans Hata Toleransının PoH ile optimize edilmiş bir versiyonu
Turbine — bir blok üretim protokolü
Gulf Stream — Mem havuzu olmaksızın işlem iletim protokolü
Sealevel — Paralel akıllı sözleşme çalışma süresi
Pipelining — doğrulama optimizasyonu için bir İşlem İdare Birimi
Cloudbreak — Yatay Ölçeklenmiş Hesap Veritabanı
Archivers — Dağıtılmış kayıt defteri depolama
Bu özellikler, 400 ms’lik blok sürelerine sahip ve saniyede binlerce işlem gerçekleşen yüksek performanslı bir ağ yaratır. Kıyaslama yapacak olursak, Bitcoin’in blok süresi yaklaşık 10 dakika ve Ethereum’unki ise yaklaşık 15 saniyedir.
SOL sahipleri, blokchainin PoS mutabakat mekanizması kapsamında tokenlarını stake edebilir. Uyumlu bir kripto cüzdanı kullanarak, ağın işlemlerini gerçekleştiren doğrulayıcılarla tokenlarınızı stake edebilirsiniz. Daha sonra başarılı bir doğrulayıcı, ödüllerin bir kısmını staking yapmış olan kişilerle paylaşır. Bu ödül mekanizması, doğrulayıcıları ve delegatörleri ağ yararına hareket etmeye teşvik eder. Solana, Mayıs 2021 itibarıyla yaklaşık 900 doğrulayıcıya sahiptir. Bu da onu büyük oranda merkeziyetsiz bir ağ haline getirmektedir.
SOL token nedir?
SOL, bir hizmet tokenı işlevini de gören Solana’nın yerel tokenıdır. Kullanıcılar transfer yaparken ya da akıllı sözleşmelerle etkileşim kurarken işlem ücretlerini ödemek için SOL’a ihtiyaç duyar. Ağ, deflasyonist modeli kapsamında SOL yakımı yapar. SOL sahipleri ağ doğrulayıcıları da olabilir. Tıpkı Ethereum gibi Solana da geliştiricilerin akıllı sözleşmeler geliştirmesine ve blockchain üzerinde projeler yaratmasına imkan tanır.
SOL, SPL protokolünü kullanır. SPL, Ethereum’un ERC20’sine benzer şekilde Solana blokchaininin token standardıdır. SOL token başlıca iki kullanım alanına sahiptir:
Ağı ya da akıllı sözleşmeleri kullanırken ortaya çıkan işlem ücretlerini ödeme.
Proof of Stake mutabakat mekanizması kapsamında token stake etme.
Solana üzerinde geliştirilen DApp’ler de yeni SOL kullanım alanları oluşturmaktadır. Örneğin Chainvote, oylama yapmak için SOL tokenlarını kullanarak kurumsal yönetişim için bir DeFi (merkeziyetsiz finans) oylama uygulaması yaratmıştır. Solana’nın fiyatı 2021’in ilk iki çeyreğinde neredeyse 30 kat artarak tokenı yatırımcılar ve spekülatörler için popüler bir seçenek haline getirmiştir.
SOL nasıl saklanır?
SOL tokenlarınızı sollet.io kripto cüzdanında (Serum Academy tarafından geliştirilmiştir), mobil cihazlar için Trust Wallet’ta ve SPL desteği sunan diğer cüzdanlarda saklayabilirsiniz. SOL’larınızı stake etmek istiyorsanız, staking’i destekleyen bir cüzdana ihtiyacınız olacaktır. SolFlare cüzdanını ya da Solana komut satırı araçlarını kullanabilirsiniz. Cüzdanınız bir staking hesabı oluşturmanıza ve SOL tokenlarınızı bir doğrulayıcıya delege etmenize imkan tanıyacaktır.
Son Söz
Nispeten yeni bir proje olan Solana, vaat ettiği hız ve ölçeklenebilirlik avantajlarını sunmayı başardı. Token fiyatı da iyi bir performans göstererek yatırımcıların dikkatini çekti. Yine de ağın kullanımı ve benimsenmesi açısından henüz yolun çok başında.
Yoğun bir trafik ve Solana için daha fazla kullanım alanı görmeden, Solana’nın hızının kripto para dünyasında büyük bir fark yaratıp yaratmayacağını bilemeyeceğiz. Hızlı bir ağa sahip olmak iyi olsa da bunun faydalarını ancak daha fazla kişinin bu ağı kullanmasıyla ve daha fazla kullanım alanının yaratılmasıyla görmek mümkün olacak.
