Synthetix, sentetik kripto varlıklar için bir DeFi protokolüdür. 2018 yılı ayı piyasasının küllerinden Maker, Compound, Uniswap ve diğer birkaçıyla birlikte doğan Synthetix, merkeziyetsiz finansın kripto para dünyasında önemli bir sektör haline gelmesinin yolunu açmıştır.
Giriş
Synthetix, Havven adlı bir sabit coin projesi olarak başlamasının ardından kripto ayı piyasası sırasında büyük bir değişime giderek sentetik varlıklar için bir protokol haline geldi. Synthetix’in arkasındaki topluluk, günümüzün DeFi dünyasında standart olarak kabul edilen mekanizmaların birçoğuna öncülük etti.
Ethereum üzerinde DeFi’nin temel yapı taşlarından biri olmayı sürdüren ve yakın zamanda bir katman 2 ölçeklendirme çözümünü kullanıma sunacak olan Synthetix’in öngörülebilir gelecekte de DeFi’nin önemli bir parçası olmayı sürdürmesi çok olası.
Synthetix Nedir?
Synthetix, Ethereum üzerinde sentetik varlıkların çıkarılmasına imkan tanıyan bir sentetik varlık protokolüdür. Sentetik bir varlığı, bir tür türev ürün olarak düşünebilirsiniz. Bir varlığa sahip olmak zorunda kalmadan bu varlıkla bir pozisyon açılmasına imkan tanır.
Peki, neler sentetik varlık ya da “Synth” olabilir? Güvenilir bir fiyat akışına sahip neredeyse her şeyi sentetik varlığa çevirmek mümkündür. BTC ve ETH gibi kripto paralar, altın ve gümüş gibi emtia ve USD gibi itibari para birimleri örnek olarak verilebilir. Dayanak varlığı ters yönden takip eden ve kullanıcılara kısa pozisyonlara girmek ya da mevcut birikimlerini ve yield farming pozisyonlarını riskten korumak için kolay bir yol sunan ters Synth’ler bile vardır.
Ana fikir, kullanıcıların Synthetix kullanarak zincir üzerinde yer almayan belirli varlıklarla pozisyon açabilmesidir. Synthetix, farklı DeFi varlıklarından oluşan bir portföyün fiyatını takip eden DeFi endeksi gibi endekslerin yaratılmasına da imkan tanır.
Synthetix nasıl çalışır?
Synth’ler, dayanak varlıkların fiyatlarını takip etmek için merkeziyetsiz fiyat oracle’ları kullanır. Synth’lerin bir rezervle desteklenen sabit coinler gibi kripto paralardan farklı olduğunu belirtmek gerekir. Synth’e değerini veren, geleneksel anlamda bir rezerv yerine çeşitli karmaşık zincir üstü mekanizmalar ve akıllı sözleşmelerdir.
Örneğin BUSD, her bir BUSD’nin rezervdeki 1 USD’yi temsil ettiği bir sabit coindir. Benzer şekilde Paxos’un Pax Gold’u (PAXG) da fiziksel altın külçeleriyle desteklidir. Bir açıdan, eğer PAXG’niz varsa dayanak altın rezervinde de eşdeğer tutarda altının sahibi konumunda olursunuz. Diğer bir deyişle PAXG, altının mülkiyetini temsil eden bir tokendır.
Fakat Synth’ler farklıdır. Varlıkların fiyatını karmaşık bir akıllı sözleşme mekanizmasıyla takip ederler. sXAU sahibi olmanız, dayanak altına da sahip olduğunuz anlamına gelmez. Yalnızca altın fiyatı üzerine bir pozisyon açtığınız anlamına gelir.
O zaman neden böyle bir varlığı tutmak isteyesiniz? Daha önce de bahsettiğimiz gibi sentetik varlıklar, bir varlığa sahip olmak zorunda kalmadan bu varlığın fiyatı üzerine pozisyona girmenin iyi bir yoludur. Synth’leri kullanışlı kılan bir diğer unsur ise Ethereum üzerinde ERC-20 tokenları oldukları için diğer DeFi protokollerinin de onları kolayca entegre edebilmesidir. Synth’ler Uniswap, Sushi ya da Curve gibi yerlere yatırılabilir. Ayrıca, diğer ERC-20 tokenlarındaki gibi likidite sağlayabilir ve işlem ücretlerinden kazanç elde edebilirsiniz.
Synthetix Network Token (SNX)
Peki, bu tokenlar dayanak bir varlıkla desteklenmiyorsa neyle teminatlandırılır? Esasen bu teminatlandırma, platformun tokenı olan SNX ile yapılır. Buna ek olarak Synthetix, desteklenen teminatlara kısa bir süre önce ETH’yi de eklemiştir.
Synthetix, aşırı teminatlandırma ile çalışır – yani her bir sentetik varlık, temsil ettiğinden daha yüksek bir değerle teminatlandırılır.
Synth’ler teminat (SNX) stake eden ve bunun karşılığında sentetik bir varlık çıkaran kullanıcılar tarafından yaratılır. Diğer bir deyişle, esasen her bir Synth yatırılan teminat karşılığında alınan bir borçtur.
Tüm borç pozisyonlarının belirli bir teminatlandırma oranını koruması gerekir. Bu oran, yönetişim tarafından belirlenir. Synth’lerin yeterli seviyede teminatlandırıldığını ve büyük piyasa çakılmaları gibi nadir görülen olaylarda bile sistemde açık bulunmadığını garanti altına almayı amaçlar.
Staking yapanlar bu oranı Synth (borç) çıkararak ve yakarak ya da staking ödülleri kazanmaya devam edebilmek için daha fazla teminat ekleyerek manuel olarak idare etmelidir.
Sıfır slipaj ve sonsuz likidite
Geleneksel anlamda bir emir defterinin ve slipajın olmaması nedeniyle, Synthetix kendisini “sonsuz likiditeye” sahip bir borsa olarak tanıtmaktadır. Fiyatlandırma, merkezi bir limit emir defteri (CLOB) yerine bir otomatik piyasa yapıcının (AMM) çalışma şekline daha fazla benzeyen algoritmik bir mekanizmayla yapılır.
Aslına bakarsanız, Synthetix ile bir işlem yaptığınızda bir kişiye ya da piyasa yapıcıya karşı işlem yapmış olmazsınız. Bunun yerine, borç havuzuna borcunuzun bir kısmını geri ödemiş ve başka bir Synth ile aynı miktarda borç almış olursunuz.
Bu birçok nüansa sahip karmaşık bir mekanizmadır, fakat anlaşılması gereken önemli nokta Synthetix’le işlem yapmanın Binance’in emir defteriyle ya da Uniswap’ın likidite havuzlarıyla işlem yapmakla aynı olmadığıdır.
Synthetix ve Optimism
Peki NASDAQ’ın tamamı neden henüz Synthetix borsasına dahil olmamıştır? Ethereum ana ağındaki işlem ücretleri ve işlemlerin gerçekleşme garantileri çoğu kişi ve alım satım stili için pek uygun değildir. İşte bu nedenle Synthetix sözleşmeleri Optimism şirketinin bir uygulaması olan optimistic rollup adlı bir katman 2 çözüm üzerinde kullanıma sunulacaktır.
Rollup’lar blockchainleri ölçeklendirmenin harika bir yoludur. Farklı bir doğrulayıcı grubu kullanarak kendi güvenliğini sağlayan yan zincirler gibi diğer ölçeklendirme çözümlerinin aksine, rollup’lar güvenliği Ethereum blockchaininden alır. Bu, en temel farktır. Rollup’lar yan zincirlerle aynı ölçeklendirme avantajlarına (örneğin daha yüksek işlem hacmi ve daha düşük işlem ücretleri) güvenlikten pek de fazla ödün vermeden ulaşabilir.
Fakat Synthetix sözleşmeleri, akıllı sözleşmeler arasında en karmaşık olanlardan biridir. Bu sözleşmeleri bu kadar ileri teknoloji bir ürüne en güvenli şekilde taşımak kolay bir iş değildir. Optimism, Synthetix ile arka planda bir süredir çalışmaktadır ve ana ağ üzerinde kullanıma sunulmasının 2021 yazında gerçekleşmesi beklenmektedir.
